Tα 5 στοιχεία και οι κύκλοι τους

Wǔxíng  五行

Τα 5 «Στοιχεία» ή 5 Κινήσεις

Είναι ένα σύστημα αναφοράς, επάνω στο οποίο μπορούμε να βασίσουμε την παρατήρησή μας για την λειτουργία και την δυναμική όλων των φαινομένων της εκδήλωσης.

Στην Κίνα αποτελεί σήμερα τον  ακρογωνιαίον λίθον για πάρα πολλούς, αν όχι για όλους τους τομείς: Την ιατρική, τις πολεμικές τέχνες, την στρατηγική, την πολιτική, την αρχιτεκτονική, την καλλιγραφία, την ζωγραφική, κ.ά.

H θεωρία των 5 στοιχείων ή κινήσεων, αναπτύχθηκε μέσα σε μια μεγάλη περίοδο πολλών αιώνων, από πολύ παλαιότερα συστήματα…

Οι πρώτες αναφορές του συστήματος των 5 στοιχείων –  κινήσεων φαίνεται να έχουν γίνει στο Shūjīng 書經 (Book of Documents) [1], την παλαιότερη ολοκληρωμένη εργασία,  ανάμεσα στα “5 κλασσικά” (Wŭjīng 五經) του Κομφούκιου. Ανάλογες πληροφορίες βρίσκουμε στο Lǐjì  禮記 (Book of Rites) [2], νωρίς τον 5ο  αι. πΧ  και στο Guǎnzi 管子(Writings of Master Guǎn), βιβλίο περί φιλοσοφίας, χρονολογούμενο γύρω στον 4ο αι. πΧ.

Η θεωρία των 5 στοιχείων ή κινήσεων, στην συνέχεια αναπτύχθηκε επάνω σε Αστρολογικά δεδομένα, στο  Huáinánzǐ (淮南子), μια μελέτη του 122 πΧ, επάνω στην φιλοσοφία και την αστρολογία.

Η πρώτη γνωστή εφαρμογή των «5 στοιχείων», σε σχέση με το σώμα και την ιατρική συναντάται στο Huángdì Nèijīng 黄帝内经 (The Yellow Emperor’s Inner Canon).

Αναλελυμένη και επεξεργασμένη  συστηματικά, η θεωρία αυτή, εμφανίζεται περί το 350 πΧ,  από τον Zōu Yǎn 邹 衍 (ίδια φιλοσοφική σχολή του yīn yáng στην δυτική Δυναστεία Zhōu 周),  υπό τον όρο: Wǔxíng 五行   (5 κινήσεις).

Ο όρος  Wǔxíng 五行   δηλώνει δυναμικές κινήσεις που διαρκώς μεταπίπτουν ή μετασχηματίζονται η μία στην άλλη, δημιουργώντας τον κόσμο των φαινομένων.

Η θεωρία του yīn yáng, το τριαδικό μοντέλο (που είναι κυρίαρχο και στην κινεζική σκέψη) και η θεωρία των 5 στοιχείων ή κινήσεων, Wǔxíng  五行 ,  μας δίνουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς αλληλεπιδρούν οι «ουράνιες» και οι «γήινες» ενέργειες, με τον άνθρωπο στο κέντρο, ως έκφραση του συνδυασμού τους.

 

[1] Το Shū jīng 書經 (The Book of Documents), ένα από τα πέντε Κλασικά του Κομφουκιανισμού, μια συλλογή από έγγραφα που συνθέτουν τα παλαιότερα υπάρχοντα κείμενα της κινεζικής ιστορίας, από τους θρυλικούς χρόνους έως την εποχή του Κομφούκιου. Aνεξάρτητα από τον χαρακτηρισμό του ως «το Κλασσικό Βιβλίο της Ιστορίας»,  αποτελεί μια συλλογή γραπτών,  17 περίπου αιώνων  κινέζικης ιστορίας, από το  2.357 –  631 πΧ.

[2]  Το Lǐ jì 禮記 (The Book of Rites ) αποτελεί μια ανθολογία άρθρων, γραμμένων από μαθητές του Κομφούκιου,  από την περίοδο των πολέμων, έως τις Δυναστείες Qín 秦 και  Hán 韩, με ερμηνείες  χειρογράφων, που αφορούσαν εθιμοτυπικά και τελετές. Θεωρείται επίσης ένα από “τα 5 κλασσικά” (Wǔ Jīng 五經),  του Κομφουκιανισμού, μαζί με  «Το βιβλίο των Ασμάτων”, “Το βιβλίο της Ιστορίας”, “Το βιβλίο των Αλλαγών” και “Τα Ανάλεκτα“.

Wǔxíng – 五行  Τα 5 ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Νερό, shuǐ Εδώ παριστάνεται το σχήμα των κρυστάλλων του νερού, όταν παγώνει, συμβολίζοντας την κρύα εποχή του χειμώνα (Πολύ yin)

Ξύλο, Το σύμβολο του δέντρου, και κατ’ επέκταση της Ανοίξεως (μια και αυτή είναι η εποχή όπου το στοιχείο ξύλο αναπτύσσεται τόσο γρήγορα).

Φωτιά, huǒ Δυό κούτσουρα που καίγονται, με τις δυο γραμμές αριστερά δεξιά να αναπαριστούν τις φλόγες.

Γη,  Φυτά που αναπτύσσονται επάνω σε μια επιφάνεια.

Μέταλλο, jīn   Στον πυρήνα του ιδεογράμματος ξεχωρίζουμε το στοιχείο Γη. Δεξιά και αριστερά οι γραμμές αναπαριστούν το μετάλλευμα μέσα στα έγκατά της. Το επάνω τμήμα του ιδεογράμματος συμβολίζει τα πράγματα που συσσωρεύονται σε μια επιφάνεια. Όλο μαζί σημαίνει το συγκεντρωμένο μετάλλευμα

Αντιστοιχίες

Τα 5 στοιχεία ή κινήσεις βρίσκονται στην βάση όλων των πραγμάτων που συναπαρτίζουν τον κόσμο μας, άρα και εμάς. Αλλά κάθε στοιχείο έχει μια ιδιαίτερη ενέργεια σε σχέση με τα άλλα και κάθε ένα συμπληρώνει τα υπόλοιπα ώστε να υπάρχει η ισορροπία στην δημιουργία. Η ιδιαίτερη ποιότητα κάθε στοιχείου και οι σχέσεις μεταξύ τους είναι που διατηρούν την τάξη.

Κάθε στοιχείο λοιπόν, ανάλογα με την ιδιαίτερη ποιότητά του, έχει διάφορες αντιστοιχίες. Για παράδειγμα το στοιχείο ξύλο που αντιπροσωπεύει την γέννηση, αντιστοιχεί σε κάθε ξεκίνημα, στην ίδια την γέννηση των ανθρώπων, στην γέννηση της νέας βλάστησης την Άνοιξη, στην Ανατολή, όπου γεννιέται καθημερινά το φως της ημέρας, στο ήπαρ στο σώμα μας, μια και αυτό είναι το όργανο με την μεγαλύτερη αναγεννητική ικανότητα ως προς τον εαυτό του, αλλά και ως προς τις λειτουργίες που συμβαίνουν στο σώμα, κοκ…

Ένα μικρό υπόδειγμα αντιστοιχιών των στοιχείων είναι το παρακάτω:

Τα Στοιχεία ως Εποχές

  • Άνοιξη – Γέννηση – Ξύλο
  • Καλοκαίρι – Ανάπτυξη – Φωτιά
  • Φθινόπωρο – Συγκομιδή – Μέταλλο
  • Χειμώνας –  Αποθήκευση – Νερό
  • Μετασχηματισμός – Γη  – Το στοιχείο που παρεμβάλλεται ανάμεσα στα άλλα

Ως σημεία του Ορίζοντα

  • Νότος – Φωτιά
  • Βορράς –  Νερό
  • Ανατολή – Ξύλο
  • Δύση – Μέταλλο
  • Μεταβατικές ενδιάμεσες φάσεις – Γη

Ως μετεωρολογικά φαινόμενα

 

  • Άνεμος – Ξύλο
  • Ζέστη – Φωτιά
  • Υγρασία – Γη
  • Ξηρασία – Μέταλλο
  • Κρύο – Νερό

Ως γεύσεις

  • Ξινό – Ξύλο (η γεύση των πρώιμων φρούτων, όταν η κίνηση της ενέργειας είναι προς τα επάνω και έξω – μετάβαση από την Άνοιξη στο Καλοκαίρι)
  • Το πικρό – Φωτιά
  • Γλυκό – Γη
  • Πικάντικο – Μέταλλο
  • Αλμυρό – Νερό

Ως Χρώματα

  • Πράσινο – Ξύλο
  • Κόκκινο –  Φωτιά
  • Κίτρινο – Γη
  • Λευκό – Μέταλλο
  • Μαύρο – Νερό

ως Ήχοι

  • Κραυγάζουσα – δυνατή – θυμωμένη – στεναγμός στενοχώριας (στάση Qi ήπατος) – Ξύλο
  • Γέλιο ή ακατάσχετη ομιλία – Φωτιά
  • Γελαστή – συνεχής ομιλία – Γη
  • Θλιμμένη – κλάμα  – Μέταλλο
  • Στεναγμός κόπωσης – Νερό

ως Αισθητικές Οπές

 

  • Μάτια – Ξύλο
  • Γλώσσα – Φωτιά
  • Στόμα/Χείλη – Γη
  • Μύτη – Μέταλλο
  • Αυτιά – Νερό

Πέρα από τις αντιστοιχίες τους, τα 5 στοιχεία, είτε γεννούν το ένα το άλλο, καθώς η μία φάση μεταπίπτει στην άλλη, είτε ελέγχουν το ένα το άλλο.

Η γέννηση και ο έλεγχος είναι απαραίτητα για την ισορροπία των πραγμάτων

Η γέννηση του ενός στοιχείου από το άλλο εκφράζεται με τον Παραγωγικό κύκλο, ενώ ο έλεγχος του ενός στοιχείου από το άλλο, εκφράζεται με τον ελεγκτικό κύκλο.

Παραγωγικός & Ελεγκτικός κύκλος

Οι δύο κύκλοι συνεργάζονται αρμονικά για να διατηρούν την ισορροπία, και γι αυτό, είναι απολύτως συμπληρωματικοί. Η τάση διαρκούς ανάπτυξης & εξάπλωσης είναι πολύ σημαντική για την δημιουργία, αλλά  χρειάζεται να ελέγχεται, ώστε να  δημιουργείται η Φόρμα – ο Κόσμος.

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ:   Γέννηση του ενός στοιχείου από το άλλο

Το νερό γεννά το ξύλο, το ξύλο γεννά την φωτιά, η φωτιά γεννά την γη, η γη γεννά το μέταλλο, το μέταλλο γεννά το νερό κοκ.

Ο Παραγωγικός κύκλος δεν δείχνει τίποτε άλλο παρά την τάση της ενέργειας να αυξάνεται και να ξεδιπλώνεται και εκφράζει την γέννηση του ενός στοιχείου από το άλλο.

Μια βασική αρχή που διέπει το yīn yáng είναι ότι: Όταν η ενέργεια φτάσει σ ένα  όριο, γυρίζει στο αντίθετό της. Όταν λοιπόν η ύλη φτάσει στην πιο συμπαγή της κατάσταση, γίνεται ρευστή. Έτσι στο σημείο του μετάλλου, φάση η οποία θεωρείται ως η πιο υλική, το συμπαγές γίνεται πάλι ρευστό – νερό και ένας νέος κύκλος αρχίζει από το μέταλλο.

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ: Έλεγχος του ενός στοιχείου επάνω στο άλλο.

Ο Ελεγκτικός κύκλος περιορίζει την ανεξέλεγκτη τάση της yang ενέργειας να απλώνεται και να διαχέεται, δίνοντάς της φόρμα και «σώμα»… παγιώνοντάς την τελικά.

Το νερό ελέγχει την φωτιά, η φωτιά ελέγχει το μέταλλο, το μέταλλο ελέγχει το ξύλο, το ξύλο ελέγχει την γη και η γη ελέγχει το νερό.

Ο ελεγκτικός και ο παραγωγικός κύκλος είναι απολύτως απαραίτητη γνώση για την μαντική, συγκεκριμένα το yì jīng易经,  αλλά και την αστρολογία.